دانشکد هنر و معماری
پایان نامهی دوره کارشناسی ارشد در رشته هنر و گرایش پژوهش هنر
موضوع:
بازتاب مذهب در هنرهای عامیانه نیمه دوم حکومت قاجار
استاد راهنما:
دکتر فتانه محمودی
استاد مشاور:
آقای همایون حاج محمدحسینی
برای رعایت حریم خصوصی نام نگارنده پایان نامه درج نمی شود
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
چکیده
هنر دینی با قرنها سابقه در ایران در دوره قاجار جای خویش را به هنر مذهبی میدهد؛ این تغییر بزرگ نه چون همیشه در هنر رسمی و درباری که در هنر عامیانه تجسد مییابد. تغییر بستر اجتماعی هنر، برخاسته از روح ملتهب دورهی قاجار است. ایران قاجاریه، نسبت به ادوار پیش از خود، ایران دیگری بود؛ پر از اشتیاق مردم برای دستیابی به آزادی، برابری، عدالت و غیره. این اشتیاق در زیر پوست اجتماع، سیاست، اقتصاد، فرهنگ و هنر رسوخ کرد؛ تا قشر عامی در هر عرصهی به شکل جدی اولینها را تجربه کند. از این رو هنر عامیانه اولین حضور جدی خود را در قالب هنرهای عامیانهی چون نقاشی قهوهخانهای، نقاشی پشتشیشه، نقاشی بقاع متبرکه، آزمود.
محتوای هنر عامیانه، سرشار از مضامین مذهبی است؛ مضامینی که هم از شوق و اشتیاق مذهبی سرچشمه گرفته است و هم از روح سمبولیک مبارزهخواهی که در شکل ترسیم اولیایی چون امامحسین(ع)-اسوهی مبارزه با ظلم- برمیخاست. این پایان نامه برآن است که با توجه به نظریه بازتاب، به بررسی مذهب در هنرهای عامیانه بپردازد؛ براساس نظریه بازتاب، هنرها، آینهی دوران خویش میباشند و آن را بازمیتابانند؛ این امر در هنرهای عامیانه دوره قاجار که ارتباط تنگاتنگی با تحولات عصر خویش دارند–بخصوص در بخش مضامین مذهبی- مشهود میباشد. با مطالعه شباهتهای ساختاری و مضمونی آثار هنرمندان مختلف به این هدف نزدیک شده؛ بعلاوه با بررسی زندگی هنرمندان طبقه عامه و ارتباط آنان با طبقه خودشان، به شناخت جهانبینیها و نگرش آنان و هم سلکانشان دستیافته. نتیجه این تحقیق نشان میدهد که هنرمندان عامیانه، کارگزاران ایدئولوژی طبقه خویش هستند که با کمک هنر آن را نمایش میدهند.
واژگان کلیدی
هنر عامیانه، مذهب(تشیع)، نظریه بازتاب، دوره قاجار، نقاشی پشت شیشه، نقاشی قهوهخانهای، نقاشی بقعههای متبرکه.
فهرست مطالب
عنوان شماره صفحه
فصل اول: کلیات پژوهش
1-1 شرح موضوع و بیان مسئله…………………………………………………………………………………………………………..1
1-2 مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………………2
1-2 اهمیت و ضرورت …………………………………………………………………………………………………………………….4
1-3 اهداف ضروری………………………………………………………………………………………………………………………..4
1-4 سوالات…………………………………………………………………………………………………………………………………..4
1-5 فرضیه ها………………………………………………………………………………………………………………………………….5
1-6 قلمرو تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………….5
1-7 روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………….5
1-8 روش شناسی…………………………………………………………………………………………………………………………….6
- سازماندهی پژوهش……………………………………………………………………………………………………………….6
1-10 تعاریف و مفاهیم…………………………………………………………………………………………………………………….6
1-10-1 نظریه بازتاب……………………………………………………………………………………………………………………..6
1-10-2 هنر عامیانه…………………………………………………………………………………………………………………………7
1-10-3 نقاشی پشت شیشه………………………………………………………………………………………………………………7
1-10-4 نقاشی قهوهخانهای………………………………………………………………………………………………………………7
1-10-5 نقاشی بقاع متبرکه………………………………………………………………………………………………………………7
فصل دوم : سوابق و ادبیات تحقیق
بخش اول : تاریخ قاجار
2-1 معرفی سلسله قاجار……………………………………………………………………………………………………………………8
2-1-1 پادشاهان دورهی اول حکومت قاجار……………………………………………………………………………………….8
2-1-2 پادشاهان دورهی دوم حکومت قاجار……………………………………………………………………………………….9
بخش دوم: تحولات سیاسی و نظامی دوره قاجار
2-2-1 اوضاع شاه و اداره مملکت……………………………………………………………………………………………………..13
2-2-2 نقش دستگاه دیوانی(صدراعظم، وزیران و درباریان) در اداره مملکت……………………………………………..14
2-2-3 اوضاع نهادهای قضایی و نظامی………………………………………………………………………………………………..15
2-2-4 اوضاع روابط بین الملل……………………………………………………………………………………………………….16
2-2-5 استعمار روسیه و انگلیس …………………………………………………………………………………………………….17
2-2-5-1 اعطای امتیازات به انگلیس…………………………………………………………………………………….19
2-2-5-2 اعطای امتیازات به روسیه……………………………………………………………………………………….19
2-2-5-3 اعطای امتیازات به فرانسه……………………………………………………………………………………….21
2-2-6 جنگهای خارجی و جنبشهای داخلی…………………………………………………………………………………21
2-2-6-1 جنگ ده ساله با روسیه و معاهده گلستان و ترکمنچای………………………………………………22
2-2-6-2 انگلیس و جنگ هرات و معاهده پاریس………………………………………………………………….22
2-2-7 جنبشهای داخلی……………………………………………………………………………………………………23
2-2-7-1 جنبش تنباکو (واقعهی رژی) …………………………………………………………………………….23
2-2-7-2 مشروطه…………………………………………………………………………………………………………24
2-2-7-3 قیامهای پس از مشروطه ………………………………………………………………………………….26
بخش سوم: تحولات اقتصادی، اجتماعی دوره قاجار
2-3-1 اوضاع اقتصاد……………………………………………………………………………………………………………………26
2-3-2 اوضاع صنایع ……………………………………………………………………………………………………………………28
2-3-3 اوضاع اجتماعی و طبقه بندی اقشار مردم ……………………………………………………………………………….29
2-3-4 اوضاع درمان و تغذیه………………………………………………………………………………………………………..30
بخش چهارم: تحولات فرهنگی دوره قاجار
2-4-1 مصلحان دوره قاجار (نخبگان سیاسی، فکری و دینی ) …………………………………………………………..32
2-4-2 تاسیس مدارس……………………………………………………………………………………………………………….34
2-4-3 انتشار مطبوعات………………………………………………………………………………………………………………35
بخش پنجم: تحولات مذهبی دوره قاجار
2-5-1 اوضاع مذهب……………………………………………………………………………………………………………………37
2-5-1-1 فرقه بابیت………………………………………………………………………………………………………………….38
2-5-2 ترویج خرافه……………………………………………………………………………………………………………………..39
2-5-3 علما و وضعیت آنان در دوره قاجار……………………………………………………………………………………….40
2-5-4 علما، دربار و طبقه حاکم……………………………………………………………………………………………………..41
2-5-5 علما، مردم اصناف و هیئتهای مذهبی مردمی…………………………………………………………………………42
2-5-6 علما و نقش آنان در رهبری مردم ………………………………………………………………………………………….44
2-5-7 مجالس عزاداری امام حسین (ع) …………………………………………………………………………………………..45
فصل سوم: جامعه شناسی هنرو نظریه بازتابوهنر عامیانه
3-1 جامعهشناسی هنر…………………………………………………………………………………………………………………….48
3-2 عوامل دخیل در جامعه شناسی هنر……………………………………………………………………………………………49
3-2-1 بنیاد و زمینه…………………………………………………………………………………………………………………50
3-2-2 زمینهیابی ……………………………………………………………………………………………………………………50
3-2-3 بافت …………………………………………………………………………………………………………………………50
3-2-4 موقعیتها…………………………………………………………………………………………………………………..50
3-2-5 ایدئولوژی………………………………………………………………………………………………………………….51
3-2-6 جبریت اجتماعی هنر…………………………………………………………………………………………………….51
3-2-7 عادتواره…………………………………………………………………………………………………………………..52
3-3 نقش جامعه در خلق اثر هنری………………………………………………………………………………………………….52
3-3-1 نقش طبقه و گروهها در خلق اثر هنری……………………………………………………………………………53
3-4 نظریه بازتاب و دیگر رویکردهای جامعهشناسی هنر……………………………………………………………………..55
3-5 هنر عامیانه……………………………………………………………………………………………………………………………57
3-5-1 هنر عامیانه در ایران……………………………………………………………………………………………………….58
فصل چهارم: یافته های تحقیق
بخش اول: هنر دوره دوم حکومت قاجار
4-1-1 هنر دوره قاجار…………………………………………………………………………………………………………..61
4-1-2 هنر درباری دوره دوم حکومت قاجار…………………………………………………………………………….62
4-1-2-1 ویژگی نقاشیهای درباری دوره دوم حکومت قاجار………………………………………………..64
4-1-2 هنر عامیانه در دوره دوم حکومت قاجار………………………………………………………………………….65
4-1-2-1 ویژگیهای هنرهای عامیانه دوره دوم حکومت قاجار……………………………………………….67
4-1-3 تحول هنر دوره قاجار به واسطه برخورد با غرب………………………………………………………………………68
4-1-4 هنرهای و فنون نوظهور در دوره قاجار……………………………………………………………………………………70
4-1-4-1 چاپ سنگی…………………………………………………………………………………………………………70
4-1-4-2 عکاسی……………………………………………………………………………………………………………….71
4-1-4-3 تئاتر و تعزیه ……………………………………………………………………………………………………….72
بخش دوم- تحولات اجتماعی و تعامل هنر و مذهب
4-2-1 تحولات اجتماعی و تاثیر آن بر مضامین مذهبی در هنر ایران………………………………………………………74
4-2-2 تحولات اجتماعی و تاثیر آن بر مضامین مذهبی بر هنر عامیانه نیمه دوم حکومت قاجار……………………76
4-2-3 تامل هنر عامیانه و مذهب در عهد قاجار…………………………………………………………………………………77
4-2-3-1 مفاهیم مذهبی در هنرهای عامیانه قاجار………………………………………………………………………….78
بخش سوم: تجزیه تحلیل نقاشی های عامیانه دوره دوم حکومت قاجار
4-3 معرفی هنرهای عامیانه دوره دوم حکومت قاجار……………………………………………………………………..79
4-3-1 نقاشی قهوهخانهای……………………………………………………………………………………………………79
4-3-2 نقاشی پشت شیشه…………………………………………………………………………………………………….81
4-3-3 نقاشی بقاعمتبرکه…………………………………………………………………………………………………….83
4-3-4 بررسی وجه ساختاری مشترک در هنرهای عامیانه دوره دوم حکومت قاجار…………………………….86
4-3-4-1 پرهیز از واقعگرایی…………………………………………………………………………………………………..87
4-3-4-2 روایتگری……………………………………………………………………………………………………………..87
4-3-4-3 ترکیب بندی…………………………………………………………………………………………………………….88
4-3-4-4 رنگ و نور………………………………………………………………………………………………………………89
4-3-4-5 تزیینگرایی……………………………………………………………………………………………………………..89
4-3-4-6 طراحی فیگور(چهره، اندام) ……………………………………………………………………………………….90
4-3-4-6-1 اصالت در چهرهپردازی………………………………………………………………………………….90
4-3-4-6-2 حالات و آناتومی پیکرهها……………………………………………………………………………….91
4-3-5 موجودات فراواقعی……………………………………………………………………………………………………….92
4-3-6 بررسی وجه مفهومی مشترک در هنرهای عامیانه دوره دوم حکومت قاجار……………………………………94
4-3-6 -1 موضوع نگاری………………………………………………………………………………………………………..94
4-3-6-2 شمایل نگاری ………………………………………………………………………………………………………….96
4-3-7 بررسی وجه تمثیلی مشترک هنرهای عامیانه دوره دوم حکومت قاجار………………………………………….103
4-3-7-1 موضوع و استفاده نمادین …………………………………………………………………………………………..103
4-3-7-2 ساختار بصری و استفاده نمادین …………………………………………………………………………………..104
4-3-7-3 رنگ و استفاده نمادین……………………………………………………………………………………………….105
4-3-7-4 جانوران و استفاده نمادین……………………………………………………………………………………………106
4-3-7-5 باورهای عامیانه و موجودات عجیب……………………………………………………………………………..107
4-3-8 بررسی وجوه واقعیت و حضور آن در هنرهای عامیانه دوره دوم حکومت قاجار……………………………109
4-3-8-1 مناظر و مرایا ……………………………………………………………………………………………………………109
4-3-8-2 شخصیتها……………………………………………………………………………………………………………..110
4-3-8-3 چهرهپردازی…………………………………………………………………………………………………………….111
4-3-8-4 پوشش …………………………………………………………………………………………………………………..112
4-3-8-5 جایگاه …………………………………………………………………………………………………………………..113
4-3-9 بررسی جامعه شناسی هنرهای عامیانه دوره دوم حکومت قاجار………………………………………………….114
4-3-9-1 بافت………………………………………………………………………………………………………………………114
4-3-9-2 زمینه و موقعیتها…………………………………………………………………………………………………….115
4-3-9-3 ایدئولوژی………………………………………………………………………………………………………………115
4-3-9-4 جبریت اجتماعی هنر…………………………………………………………………………………………………115
4-3-9-5 عادتواره………………………………………………………………………………………………………………116
4-3-10 بررسی وضعیت هنرمندان عامیانه دوره دوم حکومت قاجار………………………………………………………117
4-3-10-1 طبقه اجتماعی و زندگی فردی…………………………………………………………………………………..117
4-3-10-2 ایدئولوژی هنرمندان طبقه عامه…………………………………………………………………………………..119
4-3-10-3 ارتباط هنرمندان با مردم……………………………………………………………………………………………122
4-3-10-4 اشتراک هنرمندان در چند عرصه هنر عامیانه…………………………………………………………………124
4-3-11 بررسی تاثیر هنرهای دیگر بر هنرهای عامیانه دوره دوم حکومت قاجار……………………………………….125
4-3-12 بررسی تاثیر ادبیات عامه و ذهنیات عامیانه بر هنرهای عامیانه دوره دوم حکومت قاجار………………….126
4-3-13 پایان راه ………………………………………………………………………………………………………………………..128
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1 تحلیل تفسیری یافتههای پژوهش………………………………………………………………………………………….130
5-2 نتیجهگیری…………………………………………………………………………………………………………………………..143
منابع و ماخذ…………………………………………………………………………………………………………………………….144
فصل اول: کلیات پژوهش
1-1 شرح موضوع و بیان مسئله
ذهن ناآرام انسان از ابتدای حیاتش بر زمین در جستجوی پاسخ به چیستی حضورش بوده است. انسان نخستین با قدمهای سست و اندیشه سرگردان از ورای تحیرش به جهان مینگریست و در راه شناخت خویش با عظمت طبیعت و حقارت خودش روبرو شد. خورشید، ماه، زمین و … که مایه دوام حیاتش بودند در نظرش مقدس آمدند
برای دانلود متن کامل پایان نامه اینجا کلیک کنید
لینک بالا اشتباه است
:: بازدید از این مطلب : 737
|
امتیاز مطلب : 0
|
تعداد امتیازدهندگان : 0
|
مجموع امتیاز : 0
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
